ชื่อของ “ยาน โคมาซา” (Jan Komasa) อาจจะยังไม่คุ้นหูผู้ชมวงกว้างนัก แต่สำหรับสายภาพยนตร์เทศกาลและคอหนังดราม่า เขาคือหนึ่งในผู้กำกับยุคใหม่ที่ทรงพลังที่สุดของโปแลนด์ เจ้าของลายเซ็นการเล่าเรื่องที่เฉียบคม เจาะลึก และไม่เคยกลัวการตั้งคำถามต่อโครงสร้างอำนาจ ผ่านภาพยนตร์อย่าง “Corpus Christi“ (2019) ผลงานที่สร้างชื่อให้กับเขาด้วยเรื่องราวการตีแผ่ศรัทธา อำนาจ และความเปราะบางของมนุษย์ ซึ่งทำให้ชื่อของเขาถูกพูดถึงในฐานะผู้กำกับที่ “กล้าชน” กับประเด็นสังคมต่างๆ และคว้ารางวัลสำคัญจากเทศกาลต่างๆ โดยเฉพาะ “The Eagles Polish Film Awards ครั้งที่ 22″ (เปรียบเสมือนรางวัลออสการ์ของโปแลนด์) ที่กวาดมาถึง 11 รางวัล พร้อมยังได้เข้าชิง “ออสการ์“ สาขา “ภาพยนตร์นานาชาติยอดเยี่ยม“ เมื่อปี 2020 อีกด้วย
และปลายปี 2025 นี้ เตรียมนับถอยหลังสู่ผลงานใหม่ของโคมาซากับการกำกับหนังภาษาอังกฤษเรื่องแรกอย่าง “Anniversary ระลึกวันลวง” โปรเจกต์ที่เขาตั้งใจและหมายมั่นมากว่า 6 ปี หยิบยกประสบการณ์การทำหนังและสังคมการเมืองในยุโรปมาเล่าเรื่องราวความสัมพันธ์ของครอบครัวอเมริกันที่แปรเปลี่ยนไปในช่วงเวลา 5 ปี ผ่านเหตุการณ์วันฉลองครบรอบแต่งงาน โดยความขัดแย้งเริ่มต้นขึ้นเมื่อ “จอช” (ดีแลน โอไบรอัน) ลูกชายคนเดียวของบ้านพา “ลิซ” (ฟีบี้ เดนเนเวอร์) แฟนสาวคนใหม่มาเปิดตัว ความตึงเครียดก่อตัวขึ้นเมื่อ “เอลเลน เทย์เลอร์” (ไดแอน เลน) แม่ของจอชพบว่าลิซคือลูกศิษย์ของเธอที่ฝักใฝ่แนวคิดทางการเมืองของขบวนการ “เดอะ เชนจ์” อย่างสุดโต่ง
โดยผู้กำกับโคมาซาได้เผยไอเดียในการทำภาพยนตร์ครอบครัวคั่วการเมืองสุดระทึกเรื่องนี้ว่า
“ผมอยากทำหนังที่ดำเนินเรื่องราวในช่วงเวลาห้า หก หรือเจ็ดปี และแสดงให้เห็นถึงพัฒนาการของชีวิต ความสัมพันธ์ และสังคมล่มสลายผ่านมุมมองของครอบครัวหนึ่ง… ผมเอางานถ่ายครอบครัวช่วงคริสต์มาสปีหนึ่งมาเทียบกับหลายๆ ปีให้หลัง ผมได้เห็นการเปลี่ยนแปลงเล็กๆ น้อยๆ ตลอดหลายปีที่ผ่านพ้น มันน่ากลัวอยู่เหมือนกัน เพราะสิ่งที่คุณไม่สามารถควบคุมได้เลยคือเวลา… เมื่อความผูกพันทำให้ทุกอย่างยุ่งเหยิง ความเป็นน้ำหนึ่งใจเดียวในตอนต้นก็เกิดคลื่นใต้น้ำ”
และแน่นอนด้วยความที่เป็นคนยุโรปจึงไม่แปลกที่โคมาซาจะเอาสังคมที่เขาเผชิญมาตลอดทั้งชีวิตมาถ่ายทอดในภาพยนตร์ภาษาอังกฤษเรื่องแรกของเขาด้วย
“มรดกทางวัฒนธรรมยุโรปกลางของผมมีบทบาทสำคัญ… เมื่อพูดคุยกับทีมโปรดักชันสร้างสรรค์เกี่ยวกับรากฐานทางการเมืองของ ‘Anniversary’ ผมมักจะใช้การเปรียบเทียบกับประวัติศาสตร์โปแลนด์ ซึ่งผู้คนมีประสบการณ์ในการอยู่ภายใต้การปกครองแบบเผด็จการทั้งจากฝ่ายขวาและฝ่ายซ้าย”
ภาพยนตร์ได้รับคำชื่นชมจากนักวิจารณ์ชั้นนำถึงการระเบิดพลังของทีมนักแสดงและการเล่าเรื่องที่เฉียบคมที่สุดของปี 2025 คอหนังเตรียมพิสูจน์คุณภาพของ “Anniversary ระลึกวันลวง” ไปพร้อมกัน 27 พฤศจิกายนนี้ ในโรงภาพยนตร์
